Türkiye’nin en büyük göllerinden Burdur Gölü, gün geçtikçe kuruyor. Buharlaşma, kirlilik, yasal yahut kaçak yapılan on binlerce sondaj ve gölü besleyen derelere inşa edilen gölet ya da barajlar nedeniyle kuruyan gölün Isparta’ya hududu kayboldu. Bilhassa batı kısmı büyük ölçüde kuruyan Burdur Gölü’nün son halini uçaktan fotoğraflayan biyomühendis Hüseyin Çağlar İnce, bu göl bittiğinde Antalya’ya kadar su kaynaklarının da tükeneceğini söyledi. İnce, “Antalya’nın içme suyu kaynaklarının büyük kısmı. Kuzey Antalya’nın sulama suyu da dahil. ‘Aman göl biter mi’ demeyin. Evet biter. Koskoca Göl Marmara, 2 senede kurudu” dedi.
İstanbul’dan Antalya’ya uçakla gelişi sırasında Burdur Gölü’nün fotoğrafladığını belirten İnce, çoklukla cam kenarını tercih ettiğini söyledi. Son 15 yıldır hem müşahede yapan hem de fotoğraf çeken İnce’nin 2014’te ve geçen hafta uçaktan çektiği 2 fotoğraf ortasındaki fark ise tehlikeli boyutu bir sefer daha gözler önüne serdi.
SU KUŞU SAYISINDA DÜŞÜŞ
Burdur Gölü’nde son 15 yıldır önemli kuruma ve azalma olduğunu anlatan İnce, “İnsanlar, bu cins kaynakların sınırsız olduğunu düşünüyor lakin bir anda yok olabiliyor, bitiyorlar. Mesela Akşehir Gölü ile Göl Marmara. Beşerler kayıklarını bile gölden alamadı, ortasında kaldı. Toroslar karstik yapıda olduğu için bu göller yer altı su kaynaklarının şamandırası üzere. Onlar bittiğinde tüm yer altı su kaynakları da etkileniyor. Burdur Gölü, Toroslar’ın en üst düzeylerindeki göllerden biri ve Antalya bölgesini de direkt etkiliyor. Göller bölgesindeki göllerle aşağıdaki Antalya bölgesinin hem yüzey hem yer altı su kaynakları irtibatları var. Son 15 yıllık gözlemimde Burdur Gölü’ndeki azalma, yağış çok olan yıllarda bile daima devam etti” dedi.
Kuş gözlemciliği de yapan Hüseyin Çağlar İnce, gölü besleyen yer altı su kaynaklarında da büyük sorun olduğunu belirterek, “Burdur Gölü’nde 2009 yılındaki kuş müşahedesine katıldığımızda kış ortası kuş sayımında 80 bin su kuşu saymıştık. Uçaktaki bu imgeden sonra bilgileri taradım. 2018 ve 2019 yılındaki sayımlarda 5 binlere kadar düşmüş. İnanılmaz düşüş var. 1969 yılındaki datada ise 330 bin su kuşu olduğunu görüyoruz. 2009’a gelindiğinde, bu sayı 80 bine düşmüş ve ‘Bayağı kuş var’ diyorduk ancak bugün 5 bin. Kuşlar bize birçok şeyi söylüyor, aslında gölde ömrün bittiğinin de bir göstergesi. Gölün kuruduğu, çekildiği de esasen çok net görülüyor” diye konuştu.
GÖL UZMANI, KAYIP ORANINI AÇIKLADI
Türkiye Tabiatını Müdafaa Derneği (TTKD) Bilim Danışmanı Dr. Erol Kesici ise Burdur Gölü’nde göl aynasının son 50 yılda yüzde 45 oranında küçüldüğünü söyledi. 50 yıl evvel 7,5 milyar ton bulunan su kapasitesinin yüzde 55 kayıp ile bugün 3,4 milyar ton olduğunu belirten Kesici, 1970’ten beri inşa edilen gölet ya da barajların su kaybının temel nedeni olarak gösterdi. Kesici, bütün ikazlara karşın 2022’de bile hala gölü besleyen bu kaynaklardan kalanların üzerine gölet yahut baraj muştuları verilmesinin de yanlış olduğunu savundu.
ISPARTA HUDUDUNDA GÖL KALMADI
Vahşi sulama ile yasal yahut kaçak sondajın da su kaybında çok büyük en tesiri olduğunu belirten Dr. Kesici, Burdur ve Isparta’daki tesisler ve göl etrafındaki yerleşim merkezlerinin atıkları nedeniyle de gölde çok kirlilik yaşandığını söyledi. Gölü besleyen kaynakların engellenmesi, sondajlar, çok kirlilik üzere nedenlere bağlı gölde sık sık yaşanan alg patlamalarının da tüm bunların işareti olduğunu lisana getiren Kesici, Isparta hududunda göl aynası kalmadığını da kaydetti.
Gölün doğal istikrarı, ekosistemiyle korunmaması halinde 2030 ile 2040 ortasında yüzey alanının yüzde 70’inin kaybolacağı öngörüsü olduğunu belirten Dr. Kesici, şu uyarılarda bulundu:
“Havzadaki ziraî yahut yerleşim maksatlı tüm kıyı işgallerine son verilmeli. Gölü besleyen yer altı suları ile yüzey sularının akışlarına müdahale edilmemeli. Sondajlara son verilmeli ve kapatılmalıdır. Tarım ve hayvancılık çağdaş uygulamalarla yapılmalı. Yabanî sulama yasaklanmalı ve damla- sulama sistemi zarurî olmalıdır. Burdur Gölü’nü temsil eden dünyanın en değerli kuşlarından biri olan dikkuyruklar, artık göle gelmiyor. Bu kuşun gelmemesi, gölün kan ağladığının en kıymetli göstergesidir zira çok su kaybı nedeniyle kalan su neredeyse deniz suyundan fazla tuzluluk oranına ulaştı.”
ÇEKİLEN ALANLAR HAVADAN GÖRÜNTÜLENDİ
Öte yandan su düzeyinin en yükseğe ulaştığı 1970 yılı Mayıs ayından bu yana 19,94 metre azalan Burdur Gölü’nde çekilen alanlar, dron ile yamaç paraşütçülerinin zirve kamerasına da yansıdı. İmajlarda; Burdur Gölü’nde yaşanan acı durum gözler önüne serildi.
Devlet Su İşleri’nce (DSİ) 1959 yılından itibaren yapılan ölçümlerde; Burdur Gölü’nün su düzeyi, 1970 yılı Mayıs ayında 857,62 metre ile en yüksek noktaya ulaştı. 2022 yılı Ekim ayında ise 837,68 metre kotuna inen Burdur Gölü’nde su düzeyi, 19,94 metre düştü. 52 yılda gölün yüzey alanı 237 kilometrekareden 117’ye düşüp, yüzde 50 azaldı. (DHA)